آشنایی با تخصص طب سنتی در دانشکده های پزشکی ایران - مجله میهن 128

رشته طب سنتی ایرانی به شاخه ای از علوم پزشکی گفته می گردد که دانشجویان در آن، با روش ها و اصول رایج و کاربردی در طب سنتی ایران آشنا می شوند. درنتیجه می توانند علاوه بر استفاده از پیشرفته ترین و به روزترین اطلاعات پزشکی کلاسیک، در مواردی هم که استفاده از طب سنتی به صلاح بیمار باشد، از آن استفاده نمایند.

تخصص طب سنتی

طبق تعریفی که سازمان جهانی بهداشت از طب سنتی ارائه داده است، طب سنتی مجموعه ای از مهارت ها، دانش و روش های عملی است که بر اساس نظریه ها، باورها و تجربه های بومی هر فرهنگی به کار برده می شوند. این روش ها می توانند با دانش فعلی بشر قابل توجیه باشند یا نباشند. و برای حفظ سلامتی در سه حوزه پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری های روانی و جسمی قابل استفاده است (1).

در سایر کشورها، بجای استفاده از واژه طب سنتی، از کلماتی مانند طب غیرمتداول، طب جایگزین یا طب مکمل استفاده می نمایند. کلمه طب مکمل، در ایران معنای جامع تری دارد و شامل انواع مکتب های طبی مثل طب سوزنی (چینی) ، طب هندی، هومیوپاتی و... می گردد (1).

رشته طب سنتی ایرانی به شاخه ای از علوم پزشکی گفته می گردد که دانشجویان پذیرفته شده در این رشته، با روش ها و اصول رایج پیشگیری، درمان، پژوهش و آموزش های نوآور و کاربردی در طب سنتی ایران آشنا می شوند. درنتیجه می توانند علاوه بر استفاده از پیشرفته ترین و به روزترین اطلاعات پزشکی کلاسیک، در مواردی هم که استفاده از طب سنتی به صلاح بیمار باشد، از آن استفاده نمایند (2) .

رشته های طب سنتی در ایران

توجه داشته باشید که رشته طب سنتی در ایران به 4 قسمت تقسیم می گردد که دانشجو می تواند هرکدام از این موارد را که به تحصیل در آن علاقه داشته باشد، انتخاب کند. این 4 رشته شامل موارد زیر می شوند:

1.رشته طب سنتی ایرانی

2.رشته طب چینی و مکمل

3.رشته داروسازی سنتی

4.رشته تاریخ علوم پزشکی (3)

در ادامه به هر یک از این رشته ها می پردازیم و نکات لازم در خصوص آن را بازگو می کنیم.

رشته طب سنتی ایرانی

ابتدا باید بدانید که این رشته، به معنای فراگرفتن اصول قدیمی و کهن درمان بیماران نیست. تنها در مواردی که پزشک صلاح ببیند، می تواند از این روش برای درمان بیماران استفاده کند. از ویژگی های مثبت این سبک درمان می توان به کاهش عوارض داروهای شیمیایی اشاره نمود. البته به اعتقاد بسیاری از متخصصان، طب سنتی نمی تواند تمام بیماری ها را درمان کند و گاهی هم باید به عنوان مکمل با طب نو استفاده گردد (3).

برای تحصیل در رشته طب سنتی، باید فارغ التحصیلی پزشکی عمومی یا تخصصی بالینی را از دانشگاه علوم پزشکی داشته باشید و سپس می تواند در مقطع تخصص، وارد رشته پزشکی سنتی وارد شوید.

از مشاغل مربوط به کسانی که دکترای طب سنتی دارند می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• فعالیت های آموزشی و پژوهشی

• ارائه مشاوره و درمان در بخش های خصوصی و کلینیک های طب سنتی

رشته طب چینی و مکمل

دانشجویان این رشته در خصوص آشنایی با طب سوزنی، ماساژ درمانی، طب فشاری و مامایی آموزش می بینند و می توانند بیماری هایی ازجمله شب ادراری، افسردگی، چاقی، کمردرد و... را درمان نمایند. تنها دانشگاهی که این رشته را تدریس می نماید دانشکده طب ایرانی دانشگاه علوم پزشکی مشهد است (3).

رشته داروسازی سنتی

دانشجویانی که در این رشته تحصیل می نمایند، با گیاهان دارویی و نحوه فراوری آن ها آشنا خواهند شد. فارغ التحصیلان این رشته، می توانند با توجه به دانش روز و پژوهش های نو، متن های پزشکی سنتی را تصحیح نمایند. برای تحصیل در این رشته، باید ابتدا مدرک فارغ التحصیلی داروسازی داشته باشید و سپس برای آزمون ورودی در رشته داروسازی سنتی ثبت نام کنید.

از شغل های مربوط به این رشته می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• آموزش مسئولان فنی، نظارت بر آن ها و ارائه مشاوره به کارخانه های فراوری داروهای گیاهی

• تهیه دارو از منابع طب سنتی

• آموزش، پژوهش و تحقیق

• حضور در آزمایشگاه

• تصحیح منابع طب سنتی (3)

رشته تاریخ علوم پزشکی

این رشته را می توان ترکیبی از رشته های داروسازی سنتی، طب ایرانی و اخلاق پزشکی دانست. این دوره در مقطع کارشناسی ارشد برگزار می گردد و در آن، تاریخ علوم پزشکی به خصوص در دوره اسلامی و منابع کهن پزشکی تدریس می گردد.

برای تحصیل در این رشته باید یک مدرک کارشناسی از هر رشته ای داشته باشید و در آزمون ارشد وزارت بهداشت شرکت کنید. از مشاغل مربوط به این رشته می توان به جمع آوری، بازیابی و ارزیابی منابع کهن پزشکی، پژوهش و مأخذ شناسی اشاره نمود (3).

روش تحصیل در رشته طب سنتی

در این قسمت دو روش که می توان به وسیله آن در رشته طب سنتی تحصیل کرد را ارائه می دهیم.

1.ورود به وسیله پزشکی عمومی

ابتدا باید پزشکی عمومی بگیرید و سپس برای آزمون این رشته ثبت نام کنید. البته می توان بدون کنکور هم در این رشته تحصیل کرد که شامل موارد زیر می گردد:

• دانشجویان استعدادهای درخشان کلیه دانشگاه های پزشکی می توانند برای تحصیل بدون کنکور در این رشته درخواست دهند که البته به یک مدرک زبان انگلیسی معتبر و یک نسخه از فعالیت های پژوهشی و آموزشی خود احتیاج دارند.

• دانشگاه علوم پزشکی تهران هم بر اساس معدل و به شرط این که دانشجو در مصاحبه قبول گردد، اجازه تحصیل دانشجویان دکترای عمومی در این رشته را داده است. تاثیر معدل 80 درصد و تاثیر مصاحبه 20 درصد است. البته برای پذیرش در مصاحبه احتیاج به اطلاعاتی ازجمله فناوری اطلاعات، زبان انگلیسی و مهارت های ارتباطی هست.

2.دانشگاه شهید بهشتی

برای دانش آموختگان رشته مامایی نیز دوره های طب سنتی برگزار نموده است که در انتها این دوره ها برای دانشجویان گواهی شرکت در دوره صادر می گردد. البته باید توجه داشت که این دوره معادل دکترای تخصصی نیست و فقط برای علاقه مندان مفید است (3).

درنتیجه دقت داشته باشید که افرادی که وارد دوره های طب سنتی می شوند، همگی پزشک عمومی هستند و از آنجا که از قبل پزشک بوده اند و دارای مجوز طبابت هستند، می توانند طبابت خود را با استفاده از مبانی سنتی تکمیل نمایند (4).

تاریخچه تاسیس رشته طب سنتی در دانشگاه های ایران

دانشگاه علوم پزشکی ایران همراه با دانشگاه های علوم پزشکی تهران، شاهد و شهید بهشتی در سال 1386فعالیت خود را شروع کردند. تاسیس این رشته با هدف ترویج، نهادینه کردن و توسعه طب سنتی آکادمیک در قالب موسسه طب اسلامی و مکمل و مطالعات تاریخ پزشکی شروع شد (1).

دانشگاه علوم پزشکی ایران اولین دانشگاهی است که از همان ابتدای تاسیس این رشته، دو ساختمان مستقل یکی برای فعالیت های آموزشی و دیگری برای فعالیت های درمانی این رشته اختصاص داد (1).

رشته طب سنتی در کدام دانشگاه ها تدریس می گردد؟

در این قسمت نام دانشگاه هایی را که رشته طب سنتی در آن ها ارائه می گردد آورده ایم. البته توجه داشته باشید که این دانشگاه ها، به طور قطع این رشته را دارا هستند، ولی اگر دانشگاه خاصی مدنظر شما است، بهتر است در سایت دانشگاه وجود یا عدم وجود این رشته را پیگیری کنید. دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه شاهد، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی استان فارس، دانشکده علوم پزشکی اصفهان، دانشکده علوم پزشکی مشهد، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بابل، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زنجان، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اهواز، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی قم، دانشگاه علوم پزشکی گیلان (3)

مکمل بودن رشته طب سنتی و درمان مدرن

حدود 70 درصد مرگ و میر افراد به علت بیماری های غیر واگیر است. پیشگیری و درمان این بیماری ها، تاثیر زیادی در سلامت افراد دارد. فعالیت های طب سنتی تاثیر بسیاری بر پیشگیری بیماری های غیر واگیر دارد و در درمان آن ها موثر است (5) .

روش سنتی و مدرن پزشکی از جوانب مختلفی می توانند همدیگر را تکمیل نمایند و در درمان بیماری موثرتر واقع شوند. از آنجا که تمام کسانی که در این رشته تحصیل می نمایند دارای مدرک پزشک عمومی هستند، پس از اتمام این دوره می توانند از این دو روش درمان به طور مکمل استفاده نمایند. بعلاوه با این کار می توان سردرگمی مردم در استفاده از طب سنتی یا مدرن را رفع کرد.

پی نوشتها

1. www.iums.ac.ir
2. www.education.tums.ac.ir
3. www.sharifyar.in
4. www.isna.ir
5. www.shafaonline.ir

منبع: راسخون