6 نوع رایج اختلالات خوردن و علائم آن ها که باید بدانید - مجله میهن 128

گرچه انواع مختلف اختلالات خوردن علائم مختلفی دارند، اما در هر کدام از این اختلالات تمرکز افراطی روی مسائل مربوط به غذا خوردن وجود دارد و برخی از آن ها با تمرکز بیش از حد روی وزن همراه هستند. با وجود اینکه کلمه خوردن در نام این اختلالات وجود دارد، باید بدانید که اختلالات خوردن چیزی فراتر از غذا هستند. این دسته از اختلالات شرایط پیچیده سلامت روان هستند که اغلب برای تغییر مسیرشان احتیاج به مداخله متخصصان پزشکی و روانشناسی وجود دارد.

در این مطلب از خبرنگاران مگ به آنالیز 6 مدل از رایج ترین اختلالات خوردن می پردازیم تا با شناخت بهتر این آن ها، گامی به سوی سلامتی و آرامش برداریم.

1. بی اشتهایی عصبی (Anorexia nervosa)

بی اشتهایی عصبی اختلالی است که معمولا با علائم زیر همراه است:

• محدود کردن شدید کالری دریافتی که می تواند به شکل پرهیز از انواع خاصی از غذاها مشاهده گردد.
• ترس شدید از افزایش وزن
• تصویر بدنی تحریف شده (اختلال در ادراک از بدن خود)

لازم است بدانید که وزن لزوما نشان دهنده ابتلا به اختلالات خوردن نیست. مثلا در بی اشتهایی غیرمعمول (Atypical anorexia)، فرد ممکن است با وجود کاهش وزن قابل توجه، کمبود وزن نداشته باشد.

بی اشتهایی عصبی به طور رسمی به دو زیرگروه نوع محدودنماینده و نوع پرخوری و پاکسازی طبقه بندی می گردد. افراد مبتلا به نوع محدودنماینده صرفا به وسیله رژیم غذایی، روزه داری یا ورزش بیش از حد وزن کم می نمایند.

افراد مبتلا به نوع پرخوری و پاکسازی ممکن است اندازه زیادی غذا بخورند یا خیلی کم غذا بخورند. پاکسازی هم می تواند شامل استفراغ عمدی، مصرف ملین ها، مصرف داروهای ادرارآور یا ورزش بیش از حد باشد.

جالب است بدانید که در افراد مبتلا به این اختلال علائم وسواس فکری-عملی (Obsessive-compulsive symptoms) هم وجود دارد. مثلا بسیاری از افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی دائما در فکر غذا هستند. حتی برخی از آن ها ممکن است به طور وسواسی دستور غذا جمع آوری نمایند یا غذا احتکار نمایند.

بعلاوه ممکن است این افراد با غذا خوردن در مکان های عمومی مشکل داشته باشند و تمایل شدیدی به کنترل محیط خود داشته باشند، که این موضوع توانایی آن ها را برای رفتارهای خودجوش را محدود می نماید.

با گذشت زمان ممکن است افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی دچار شنمایندگی در مو و ناخن، نازک شدن استخوان ها و ناباروری شوند. در موارد شدید، بی اشتهایی عصبی می تواند منجر به نارسایی قلبی، مغزی یا چند اندامی و حتی مرگ هم بگردد.

2. پراشتهایی عصبی (Bulimia nervosa)

افراد مبتلا به پراشتهایی عصبی معمولا اندازه زیادی غذا را در مدت زمان محدودی می خورند. یک دوره پرخوری معمولا تا زمانی ادامه پیدا می نماید که فرد به طور دردناکی احساس سیری کند. این افراد ممکن است در طول پرخوری احساس نمایند که نمی توانند جلوی غذا خوردن را بگیرند یا اندازه غذای مصرفی خود را کنترل نمایند.

پرخوری می تواند با هر نوع غذایی اتفاق بیفتد اما معمولا با غذاهایی رخ می دهد که فرد بیشتر از دیگر غذاها از مصرف آن ها اجتناب می نماید. افراد مبتلا به پراشتهایی عصبی بعد از سرانجام پرخوری، کوشش می نمایند تا برای جبران کالری مصرفی و تسکین ناراحتی معده، پاکسازی نمایند.

رفتارهای رایج پاکسازی شامل موارد زیر می گردد:

• استفراغ عمدی
• روزه داری
• استفاده از ملین ها
• استفاده از داروهای ادرارآور
• استفاده از تنقیه
• ورزش بیش از حد

جالب است بدانید که علائم در این اختلال می تواند بسیار شبیه به علائم بی اشتهایی عصبی از نوع پرخوری یا پاکسازی باشد.

عوارض جانبی پراشتهایی عصبی

• التهاب و درد گلو
• تورم غدد بزاقی
• ساییدگی مینای دندان
• پوسیدگی دندان
• رفلاکس اسید معده
• سوزش معده و روده
• کم آبی بدن

پراشتهایی عصبی می تواند در موارد شدید، سطح الکترولیت های بدن مثل سدیم، پتاسیم و کلسیم را از تعادل خارج نموده و همین موضوع باعث بروز سکته مغزی یا حمله قلبی در این افراد می گردد.

3. اختلال پرخوری (Binge eating disorder - BED)

اختلال پرخوری معمولا شامل خوردن اندازه زیادی غذا می گردد که به سرعت و به صورت پنهانی مصرف می گردد و تا زمانی که به فرد به شکل ناراحت نماینده ای احساس سیری دست بدهد، ادامه دارد. بعد از مصرف غذا وقتی فرد به رفتار خود فکر می نماید ممکن است درگیر احساس پریشانی، احساس شرمندگی، انزجار یا احساس گناه گردد.

افراد مبتلا به اختلال پرخوری علائمی مشابه پراشتهایی عصبی یا بی اشتهایی عصبی دارند. این علائم شامل خوردن اندازه زیادی غذا در دوره های زمانی نسبتا کوتاه و احساس عدم کنترل روی رفتار خود در طول این دوره ها است. با این حا، افراد مبتلا به اختلال پرخوری کالری دریافتی خود را محدود نمی نمایند یا از رفتارهای پاکسازی مثل استفراغ یا ورزش بیش از حد بعد از یک دوره پرخوری هم استفاده نمی نمایند.

افراد مبتلا به اختلال پرخوری ممکن است غذاهای فوق فرآوری شده (Ultra-processed foods) بیشتری نسبت به غذاهای کامل مصرف نمایند. همین موضوع می تواند خطر عوارضی مثل بیماری قلبی، سکته مغزی و دیابت نوع 2 را در بین آن ها افزایش دهد.

4. پیکا (Pica)

پیکا شامل خوردن چیزهایی است که غذا محسوب نمی شوند و ارزش غذایی ندارند اما فرد از مصرف آن ها لذت می برد. برخی از موادی که این دسته از افراد مصرف می نمایند شامل موارد زیر می گردد:

• یخ
• خاک
• گچ
• صابون
• کاغذ
• مو
• پارچه
• پشم
• سنگریزه
• مواد شوینده لباس
• نشاسته ذرت

البته اگر مصرف این مواد غذایی جزئی از فرهنگ یا آئین های آن منطقه باشد، نمی توان فرد را درگیر اختلال پیکا به حساب آورد. پیکا بیشتر در افرادی دیده می گردد که در شرایط سخت هستند و این اختلال بر عملکرد روزانه شان تاثیر می گذراد. شرایط ذکر شده در لیست زیر نمونه ای از شرایط رایج هستند:

• ناتوانی ذهنی
• شرایط عصبی-رشدی مثل اختلال طیف اوتیسم
• شرایط سلامت روان مثل اسکیزوفرنی

بعلاوه افراد مبتلا به پیکا ممکن است در معرض خطر بیشتری در ارتباط با ابتلا به مسمومیت، عفونت های مختلف، آسیب های روده و کمبودهای غذایی باشند. این نکته را نباید فراموش کرد که بسته به موادی که خورده می شوند، پیکا می تواند کشنده باشد.

5. اختلال نشخوار (Rumination disorder)

اختلال نشخوار زمانی رخ می دهد که فرد به طور معمول غذای قبلا جویده و بلعیده شده را دوباره بالا آورده، دوباره می جود و سپس دوباره آن را می بلعد یا تف می نماید. این فرآیند معمولا ظرف 30 دقیقه بعد از غذا خوردن اتفاق می افتد. در نوزادان اختلال نشخوار معمولا بین 3 تا 12 ماهگی ایجاد می گردد و اغلب خود به خود رفع می گردد. در بچه ها و بزرگسالان مبتلا به این بیماری، درمان می تواند راه چاره مناسب برای رهایی از اختلال باشد.

به یاد داشته باشید که اگر این موضوع در نوزادان رفع نگردد، می تواند منجر به کاهش وزن و سوءتغذیه شدید و در برخی موارد می تواند منجر به مرگ گردد. بعلاوه ذکر این نکته لازم است که بزرگسالان مبتلا به این اختلال ممکن است اندازه غذای مصرفی خود را، مخصوصا در مکان های عمومی، محدود نمایند.

6. اختلال اجتنابی/محدودنماینده مصرف غذا (Avoidant/restrictive food intake disorder - ARFID)

افراد مبتلا به ARFID بی علاقگی به غذا خوردن یا بیزاری از بوها، طعم ها، رنگ ها، بافت ها یا دماهای خاص را تجربه می نمایند.

علائم رایج این اختلال عبارتند از:

• اجتناب یا محدود کردن غذا که مانع از خوردن کالری یا مواد مغذی کافی به وسیله فرد می گردد.
• عادات غذایی که در عملنمودهای اجتماعی معمول مثل غذا خوردن با دیگران اختلال ایجاد می نماید.
• کاهش وزن یا رشد ضعیف
• کمبود مواد مغذی یا وابستگی به مصرف مکمل ها یا تغذیه به وسیله لوله

ARFID فراتر از رفتارهای رایج مثل بدغذایی در بچه ها نوپا یا کاهش مصرف غذا در بزرگسالان است. بعلاوه شامل اجتناب یا محدود کردن غذاها به علت عدم دسترسی یا آئین های دینی یا فرهنگی نمی گردد.

سایر اختلالات خوردن

علاوه بر 6 اختلالات خوردن ذکر شده، اختلالات خوردن کمتر شناخته شده ای هم وجود دارند که در این بخش با آن ها به صورت مختصر آشنا می شوید.

اختلال پاکسازی (Purging disorder)

افراد مبتلا به اختلال پاکسازی از استفراغ، ملین ها، داروهای ادرارآور یا ورزش بیش از حد برای کنترل وزن یا اندام خود استفاده می نمایند. با این حال، آن ها پرخوری نمی نمایند.

سندرم پرخوری شبانه (Night eating syndrome)

افراد مبتلا به این سندرم اغلب شب ها و اغلب پس از بیدار شدن از خواب، بیش از حد غذا می خورند.

سایر اختلالات تعیین تغذیه یا خوردن (Other specified feeding or eating disorder - OSFED)

این یک اصطلاح کلی برای شرایطی است که علائمی مشابه اختلالات خوردن دارند اما با هیچ یک از اختلالات فوق مطابقت ندارند. ارتورکسیا (Orthorexia) یک اختلال است که در حال حاضر می تواند تحت OSFED قرار گیرد. اگرچه ارتورکسیا به طور فزاینده ای در رسانه ها و در مطالعات علمی ذکر می گردد، اما راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم، تجدید نظر متن (DSM-5-TR) هنوز آن را به عنوان یک اختلالات خوردن جداگانه به رسمیت نمی شناسد. افراد مبتلا به ارتورکسیا تمایل به تمرکز وسواسی روی تغذیه سالم تا حدی دارند که زندگی روزمره آن ها را مختل می نماید. این افراد ممکن است به طور وسواسی لیست مواد تشکیل دهنده و برچسب های تغذیه ای را آنالیز نمایند و به طور وسواسی حساب های سبک زندگی سالم را در رسانه های اجتماعی دنبال نمایند. فرد مبتلا به این بیماری ممکن است گروه های غذایی کامل را حذف کند، فقط چون می ترسد که ناسالم باشند. متاسفانه این موضوع می تواند منجر به سوءتغذیه، کاهش وزن شدید، مشکل در غذا خوردن در بیرون از خانه و پریشانی عاطفی گردد.

کلام آخر

اگر علائم بیان شده در این مطلب با رفتار تغذیه ای شما همخوانی دارد و فکر می کنید که ممکن است به اختلالات خوردن مبتلا باشید، بسیار مهم است که برای یاری به یک متخصص پزشکی مراجعه کنید. تصمیم برای آغاز بهبودی از اختلالات خوردن ممکن است ترسناک یا طاقت فرسا به نظر برسد، اما درخواست یاری از متخصصان پزشکی، گروه های حمایتی بهبودی اختلالات خوردن و جامعه شما می تواند بهبودی را آسان تر کند.

منبع: healthline