گزارش ملاحظات برگزاری کنکور نظام قدیم در سال 1400 منتشر شد - مجله میهن 128

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرنگاران، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی طی گزارشی کامل ملاحظات برگزاری کنکور نظام قدیم در سال 1400 را منتشر کرد. متن این گزارش بدین شرح است:

مقدمه

آموزش عمومی تا سال 1390 شامل پنج سال دوره ابتدایی، سه سال دوره راهنمایی، سه سال دبیرستان و یک سال پیش دانشگاهی بوده که اکنون به نظام قدیم مشهور شده است. از آذرماه سال 1390 همزمان با اجرایی شدن سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، دوره های آموزش عمومی بعد از تغییراتی به نظام جدید یا نظام 6-3-3 مشهور شدند. در نظام جدید دوره ابتدایی از 5 سال به 6 سال افزایش یافت و دوره متوسطه به دو دوره متوسطه اول و متوسطه دوم تقسیم شد. دوره متوسطه اول شامل سال های هفتم، هشتم و نهم و دوره متوسطه دوم شامل سال های دهم، یازدهم و دوازدهم است که سؤالات کنکور از کتاب های این دوره طرح می شوند.

همزمان با تغییر در دوره های آموزش عمومی، تغییراتی در محتوای کتاب های درسی نیز ایجاد شد که این مورد موجب نگرانی فارغ التحصیلان نظام قدیم شده است. برای اظهارنظر درخصوص برگزاری یا عدم برگزاری کنکور نظام قدیم توجه به سنجش عادلانه، جمعیت متقاضیان، چگونگی تغییرات محتوای کتاب های درسی و ابعاد قانونی موضوع، حائز اهمیت است که در ادامه به آن ها پرداخته خواهد شد.

سنجش عادلانه

در یک رقابت عادلانه وجود سنجه های یکسانِ، اصلی ترین ملاک معین افراد یا گروه های برتر است. یک رقابت علمی مانند کنکور نیز از این قاعده مستثنا نیست. برگزاری کنکور نظام قدیم به معنای طرح دو نوع سؤال نظام قدیم و نظام جدید برای کسانی است که در یک مسابقه یکسان رقابت می کنند و این خود، اصل رقابت عادلانه را زیر سؤال می برد.

هرچند سازمان سنجش تلاش می کند با رعایت برخی ملاحظات فنی از قبیل تأکید بر سوالات مشترک بین داوطلبان نظام قدیم و جدید و همترازسازی با استفاده از روش های آماری، مطابق با اصول سنجش و انداه گیری و برآورد ضریب همترازی نمرات خام داوطلبان نظام قدیم غیر 6-3-3 و داوطلبان نظام جدید 3-3-6 رقابت عادلانه تری را ایجاد کند اما استفاده از چنین روش هایی و ماندن در این شرایط دوگانه تنها در شرایط اضطرار جایز است و استانداردهای کیفی سنجش اقتضا می کند که تنها یک نظام مبنای سنجش قرار گیرد همچنین حساسیت کنکور سراسری بسیار بالاست و رقابت شدید و بسیار نزدیک داوطلبان در این مسابق علمی تاحدی است که در آن پاسخ حتی به یک سوال می تواند سرنوشت افراد زیادی را تغییر دهد. بنابراین کمترین نابرابری و دوگانگی در مواجهه با عناصر موثر بر رقابت قابل قبول نیست به خصوص اینکه این نابرابری در نوع سوالات آزمون باشد.

جمعیت متقاضیان

نکته حائز اهمیت دیگر این است که تعداد فارغ التحصیلان از میانِ داوطلبان نظام قدیم آموزش متوسطه که آخرین گروه از آن ها در سال تحصیلی 1397 - 1396 فارغ التحصیل شده اند، برطبق اطلاعات سالنامه آماری وزارت آموزش و پرورش در همه رشته های نظری بالغ بر 361 هزار نفر بوده است که تا به امروز در سه آزمون سراسری سال 1397، 1 398 و 1399 با سؤالات مختص به خود شرکت نموده اند. پس از این مدت تعداد این داوطلبان که بالقوه متقاضی شرکت در آزمون نظام قدیم هستند به میزان قابل ملاحظه ای کاهش و متقابلاً داوطلبان نظام جدید اکثریت مطلق داوطلبان را تشکیل خواهند داد.

طبق برآورد سازمان سنجش آموزش کشور سهم داوطلبان آزمون نظام قدیم در آزمون سراسری سال 1400 از کل داوطلبان، بین 6 تا 8 درصد خواهد بود، با عنایت به این نکته که برخی از فارغ التحصیلان نظام قدیم در کنکور سال 1399 سؤالات نظام جدید را برای پاسخگویی انتخاب نموده اند (حدود 50 هزار نفر) و این موضوع در آزمون سال 1400 نیز وجود خواهد داشت. در هر صورت فارغ از برآورد سازمان سنجش، داوطلبان نظام قدیم در اقلیت خواهند بود.

در آزمون سراسری سال 1398، حدود 8 / 62 درصد قبول شدگان، فارغ التحصیلان نظام جدید متوسطه (6-3-3) بوده اند که همان سال 1398 فارغ التحصیل شده بودند. 2 / 37 درصد مابقی که همگی داوطلبان نظام قدیم محسوب می شوند درواقع فارغ التحصیلان سال های 1397 - 1368 هستند که در نظام های آموزشی ترمی واحدی، سالی واحدی و یک نظام پیش از آن فارغ التحصیل شده اند.

بررسی آمار داوطلبان آزمون سراسری سال جاری نشان می دهد، از تعداد حدود 1 میلیون و 166 هزار نفر داوطلب حاضر در جلسه، 2 / 83 درصد (حدود 970 هزار نفر) به سؤالات نظام جدید 3 - 3 - 6 پاسخ داده اند. این آمار در گروه ریاضی 6 / 89 درصد، در گروه تجربی 8 / 76 درصد، در گروه علوم انسانی 5 / 87 درصد، در گروه هنر 3 / 89 درصد و در گروه زبان 3 / 87 درصد است. بیشترین تعداد متقاضی پاسخ به سؤالات نظام قدیم آموزش متوسطه با تعداد حدود 118 هزار نفر در گروه تجربی است و در سایر گروه های آزمایشی تعداد متقاضیان نظام قدیم کم است. باید به این نکته اشاره نمود که از حدود 195 هزار نفری که از پنج گروه آزمایشی به سؤالات نظام قدیم پاسخ گفته اند حدود 53 هزار نفر جزء اتباع خارجی، دانشجویان درحال تحصیل یا انصرافی یا اخراجی، فارغ التحصیل کاردانی و مقاطع بالاتر یا کارمند بوده اند. با لحاظ نکردن این تعداد (این دسته بجز اتباع خارجی، یکبار از آموزش رایگان بهره برده اند) حدود 143 هزار نفر (حدود 12 درصد) داوطلب متقاضی پاسخگویی به سؤالات نظام قدیم وجود داشته است که حدود 85 هزار نفر از آن ها مربوط به گروه آزمایشی علوم تجربی است.

تغییرات محتوای کتاب های درسی

فارغ از آنچه گذشت مهمترین نکته ای که پس از مصاحبه با مشاوران تحصیلی و معلمانی که دروس هر دو نظام قدیم و جدید متوسطه را تدریس نموده اند به دست آمده این است که شرکت در آزمون نظام جدید متوسطه، به نفع داوطلبان نظام قدیم است. به گفته معلمان، همه کتاب های درسی نظام جدید نسبت به نظام پیش از آن کم حجمتر، روانتر و ساده تر است.

برای مثال در درس زیست شناسی بین 6 الی 10 فصل حذف شده است. با این همه استفاده از اصطلاحات جدید و نامأنوس به کار رفته در کتب نظام جدید (برای مثال در زیست شناسی نظام جدید به میتوکندری، راکیزه گویند) استفاده از این کتاب و پاسخ به سؤالات این درس را برای داوطلبان نظام قدیم به رغم کاهش حجم مشکل ساخته است که این مشکل را میتوان با قرار دادن کلمات معادل استفاده شده در کتب نظام قدیم در کنار کلمات و اسامی جدید، حل نمود. همچنین، در درس ریاضی فصل هایی مانند انتگرال، بخشی از مقاطع مخروطی و چند بخش دیگر حذف شده است. به عقیده معلمان و کننده دفتر تألیف کتب درسی ابتدایی و متوسطه وزارت آموزش و پرورش، محتوای کتب درسی حداکثر تا 30 درصد دستخوش تغییر و تحول شده است.

در سال های گذشته با وجود عدم تغییر در نظام آموزشی تغییراتی در کتاب های درسی که منبع کنکور نیز بوده اند ایجاد می شده است. برای مثال کتاب ادبیات فارسی در دهه 80 تغییر کرد به گونه ای که فارغ التحصیلان سال 1379 که در آزمون آن سال پذیرفته نمی شدند مجبور بودند برای کنکور سال 1380 بدون هیچ گونه تنفسی ادبیات فارسی جدید را مطالعه کنند.

ملاحظات قانونی

از منظر حقوقی و قانونی سازمان سنجش آموزش کشور فقط مجری سنجش و پذیرش دانشجو طبق قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور است و مطابق بند های ب و پ ماده (1) این قانون باید آزمون سراسری را از میان دروس تخصصی و عمومی رشته های تحصیلی در سه سال آخر دوره متوسطه برگزار کند. بنابراین برگزاری آزمون های مجزا برای نظام های مختلف آموزشی، در قانون پیش بینی نشده است. اما از آنجایی که بند ب ماده (3) این قانون تصویب عناوین، محتوا و مقررات آزمون ها را برعهده شورای سنجش و پذیرش قرار داده است، این شورا برای آزمون سال های 1398 و1399 مصوب نمود سنجش با دو آزمون جداگانه (دو مجموعه سؤال متفاوت) برای داوطلبان نظام جدید و قدیم برگزار شود. بنابراین برطبق قانون، اتخاذ تصمیم درخصوص برگزاری کنکور نظام قدیم در سال 1400 نیز برعهده این شوراست.

باید اشاره نمود شورای سنجش و پذیرش در هفدهمین جلسه مورخ 26 / 12 / 1397 با توجه به درخواست داوطلبان تصویب کرد در آزمون سراسری سال 1399، برای آخرین بار همانند آزمون سراسری سال 1398 سنجش با دو آزمون جداگانه (دو مجموعه سوال) انجام خواهد شد عبارت آخرین بار تأکیدی بر این نکته است که پس از سال 1399 آزمون جداگانه ای برگزار نخواهد شد. اما این مصوبه در وبسایت این سازمان و دفترچه ثبت نام آزمون سراسری سال 1399 وجود نداشت که دلیلی بر عدم اطلاع رسانی به موقع این سازمان درخصوص این مهم است. همچنین، این مصوبه مجدداً در بیست وچهارمین جلسه شورای سنجش و پذیرش مورخ 22 / 7 / 1399 مورد تأیید و تصویب دوباره این شورا قرار گرفت که به دلیل دیرهنگام بودن، این مصوبه رافع اشکال فوق نیست.

نتیجه گیری و پیشنهاد

بنابر آنچه گذشت و با توجه به شرکت آخرین گروه از فارغ التحصیلان نظام قدیم متوسطه در سه آزمون، حداقلی بودن جمعیت آنان و از منظر عدالت در سنجش، مرجح است آزمون سراسری سال 1400 با سؤالات یکسان برگزار شود، اما به دلیل عدم اعلام عمومی مصوبه حذف کنکور نظام قدیم تا حداقل یکسال قبل از برگزاری آزمون، پیشنهاد می شود:

در آزمون سراسری سال 1400، سنجش با دو آزمون جداگانه (دو مجموعه سؤال برای نظام های جدید و قدیم متوسطه) و حتی المقدور از مباحث و مطالب مشترک دو نظام قدیم و جدید با تعداد معدود سؤالات متفاوت برگزار شود.