چرا از تماشای مسابقات در ایران لذت نمی بریم؟، هیولای ترسناک فحاشی و خشونت روی سکوها - مجله میهن 128

به گزارش گروه رسانه های خبرنگاران، آسیب شناسی پرخاشگری و خشونت در رویدادهای ورزشی به ویژه علل مختلف فضای تنش زا روی سکوها در استادیوم های ایران و راهکارهای جلوگیری از رفتارهای نابه هنجار انجام شده یکی از مهم ترین مسائلی است که طی چند ساله اخیر گریبان گیر فوتبال ایران شده است؛ اتفاقی بغرنج که علاوه بر ایجاد التهاب و تنش روی سکوها، بی احترامی به ورزشکاران یا هواداران حریف با فحاشی و ناسزا و نامناسب کردن فضا برای حضور بچه ها و خانواده ها را موجب شده است در حالی که یکی از مهم ترین مزیت ها و فرصت های ناشی از رقابت های ورزشی، ایجاد فضای نشاط آور و لذت بخش برای فرزندان و خانواده ها است. اما سکوها در ایران نه تنها محیطی امن و فضای مناسبی برای همدلی و نزدیکی افراد نیست بلکه به بستری نا امن که صرفا محلی برای تخلیه ذهنی ناشی از سرکوب های خانوادگی و اجتماعی است، تبدیل شده اند.

آنچه انتظار می رود این است که متولیان ورزش کشور از یک سو و نظام آموزشی کشور از سوی دیگر با برنامه ریزی درست در جهتی گام بردارند که شاهد بهبود فضای ورزشی در رویدادهای ورزشی مختلف و به ویژه مسابقات فوتبال باشیم. تحقق این هدف نیازمند تربیت صحیح فرزندان در خانواده، آموزش مناسب در محیط مدرسه و دانشگاه، مدیریت درست برگزاری مسابقات و فراهم کردن تجهیزات و امکانات لازم از سوی نهادهای متولی است. در عین حال وجود الزامات قانونی بسیار مهم بوده و قابل چشم پوشی نیست.

در ادامه نظرات بعضی اساتید دانشگاه در گفت وگو با ایسنا در ارتباط با علل مختلف پرخاشگری و خشونت در رویدادهای ورزشی و نیز راهکارهای کاهش فضای ملتهب سکوها آورده شده است.

نبود امکانات، یکی از علل اصلی ایجاد هیجانات منفی در استادیوم ها

محمدرضا نقابیان، روانشناس پیشین باشگاه لیل فرانسه که سابقه دو فصل حضور در این تیم فرانسوی را دارد در گفت وگو با ایسنا با بیان این که از اصلی ترین علل رفتارهای تنش آمیز در استادیوم های ایران عدم رضایت از سوی تماشاچیان است، بیان نمود که ایجاد امکانات زیرساختی، ارائه آموزش های لازم، انجام فعالیت های فرهنگی و لحاظ الزامات قانونی از جمله راهکارهای اصلی دستیابی به فضایی مطلوب در استادیوم هاست.

وی با تاکید بر اینکه باید به دنبال علل اصلی رفتارهایی باشیم که فضایی ملتهب و تنش آفرین را روی سکوها در استادیوم های ایران به وجود می آورد، مطرح کرد که مسائل زیربنایی بسیار مهم تر از مسائل ظاهری است و تا زمانی که نتوانیم چالش های کلیدی را حل کنیم صرفا مرتفع کردن دغدغه های ظاهری نتیجه بخش نخواهد بود. یکی از دلایل اصلی رفتارهای متشنج روی سکوها عدم رضایت از سوی تماشاچیان است که به دلیل سطوح فرهنگی متفاوت به صورت های مختلف بروز پیدا می نماید و زمانی که فرد نمی تواند خود را به صورت مناسب کنترل و مدیریت کند این عدم رضایت جلوه ظاهری پیدا نموده و به سکوها و فضای استادیوم منتقل می شود.

روانشناس پیشین باشگاه لیل فرانسه در ادامه با تاکید بر این که نبود امکانات یکی از علل اصلی ایجاد اغتشاش در استادیوم ها تلقی می شود، صحبت هایش را اینگونه ادامه داد که این اغتشاشات ناشی از عدم رضایت است و این عدم رضایت به طور مثال از نبود امکانات نشأت می گیرد. باید واکاوی کنیم که چه مسائلی مردم را عصبی و تحریک می نماید؟ اگر به پاسخ این پرسش دست یابیم به طور حتم می توانیم با مدیریت رفتارهای ظهور و بروز پیدا نموده از سوی تماشاچیان، فضای استادیوم ها را نیز کنترل کنیم.

نقابیان با بیان این که بعضی از امکانات با هزینه های بسیار پایینی قابل تامین هستند و به راحتی می توان به وسیله آنها رضایت خاطر را در تماشاچیان ایجاد کرد، گفت: نباید مردم را بابت امکانات جزئی و سطحی اذیت و ناراحت کرد، اینکه در برهه زمانی کنونی جایگاه های استادیوم ها از نظافت لازم برخوردار نباشد یا اینکه یک تماشاچی به منظور آب خوردن جایگاه خود را ترک کند و وقتی بازمی شود ببیند این جایگاه توسط فرد دیگری مورد استفاده قرار می گیرد قابل هضم نیست! بنابراین بعضی امکانات و تسهیلات همان گونه که اشاره شد با هزینه های اندک قابل تامین هستند و فضای روانی مناسبی را برای تماشاچیان ایجاد می نمایند، در عین حال باید توجه داشته باشید که بعضی از امکانات و تجهیزات نیز نیازمند هزینه های بیشتری بوده که در این رابطه باید توسط مسئولان ذی ربط تامین اعتبار شده و به استانداردهای روز جهان نزدیک شویم.

وی با اشاره به اینکه نبود امکانات لازم و کافی هیجانات منفی را از سوی تماشاچیان حاضر در استادیوم های کشور به دنبال خواهد داشت، تاکید نمود که این هیجانات منفی به صورت های مختلف از جمله اعتراض و توهین به داور، بازیکن، مربی و غیره و نیز اعمال خسارت به تجهیزات نمایان می شود و به طور حتم ایجاد امکانات که به عنوان اصلی ترین مورد زیرساختی تلقی شده باید هرچه سریع تر در دستور کار متولیان امر قرار گیرد.

عموم خشونت ها و پرخاشگری های انجام شده در استادیوم های ایران، کلامی است

محسن اسمعیلی، مدیر گروه مدیریت ورزشی پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی در گفت وگو با ایسنا، ضمن تقسیم عوامل اصلی بروز خشونت و پرخاشگری در استادیوم های ایران به عوامل بخشی و فرابخشی اظهار کرد که عموم خشونت ها و پرخاشگری های انجام شده در استادیوم های ایران، کلامی است.

وی یادآور شد که خشونت و پرخاشگری از جمله آسیب هایی است که طی چندین سال گذشته در فضای ورزش ایران نمود پیدا نموده و سال به سال رو به افزایش است و تمامی فعالیت هایی که عمدا و آگاهانه توسط افراد مختلف از جمله بازیکن، مربی، داور، تماشاچی و سایر افراد انجام می شود را شامل شده که در بخش پرخاشگری موجب آسیب های جدی روانی و در بخش خشونت عامل آسیب های جدی جسمی و روانی است.

مدیر گروه مدیریت ورزشی پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی با بیان این که آسیب های ناشی از خشونت شدیدتر از پرخاشگری است، اظهار کرد که ورزش ما در دوران گذار واقع شده است و از مرحله آماتوری به سمت فضای حرفه ای در حرکت است هرچند با استانداردهای جهانی فاصله داریم. ورزش ایران در حال حاضر مصداق هدف، وسیله را توجیه می نماید و تفکر غالب نتیجه گرایی به هر قیمتی است و با توجه به عدم ثبات مدیریت در ورزش ایران هر یک از مسئولان ذی ربط قصد دارند به منظور بقای خود کسب نتیجه نمایند تا بتوانند نسبت به کارنامه شان جوابگو باشند اما در این جهت توجه چندانی به معیارها و شاخص های تعریف شده در ورزش روز جهان ندارند.

اسمعیلی در ادامه با اشاره به راهکارهای موجود به منظور کنترل خشونت و پرخاشگری در استادیوم های کشور، مطرح کرد که باید رسانه ها، آموزش و پرورش، وزارت علوم و خانواده ها تمام کوشش خود را به منظور تربیت صحیح افراد به کار گیرند و در عین حال باشگاه های ورزشی توجه جدی به حضور روانشناس ورزشی داشته باشند تا اینگونه رفتار عوامل خود اعم از بازیکن، مربی و سایر عوامل را مدیریت نمایند، این مساله در کشورهای توسعه یافته مدنظر قرار گرفته و در کشور ما نیز به عنوان یک مساله جدی باید به آن توجه شود.

وی کانون هواداری را مهم ترین ابزار مدیران ورزشی برای کنترل سکوها دانست و بیان نمود که باید به نقش لیدرها در این راستا توجه جدی داشت و به عنوان یک شغل به آن نگاه کرد چرا که بعضا شاهد تحریک سکوها به وسیله لیدرها در استادیوم ها هستیم و به طور حتم با انتخاب لیدرهای مناسب و تشکیل ساختار لازم در حوزه کانون هواداری می توانیم موجب بهبود فضای استادیوم ها شویم. علاوه بر این حضور خانواده ها در استادیوم ها را به عنوان یکی دیگر از راهکارهای ارائه شده در زمینه بهبود فضای فرهنگی استادیوم هاست و می تواند یاری جدی به بهبود فضای فرهنگی استادیوم ها کند و زمینه ساز بروز رفتار مناسب تری از سوی بعضی تماشاچیان هنجارشکن شود. همچنین باید به الزامات قانونی نظیر نصب دوربین ها و نیز سایر تجهیزات لازم به منظور کنترل رفتار تماشاچیان توجه جدی داشت و اینگونه فضای بهتری را در استادیوم ها ایجاد کرد.

تماشاگر؛ آخرین حلقه پرخاشگری و خشونت در استادیوم ها

علی شریف نژاد، سرپرست پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی هم در گفت وگو با ایسنا با اشاره به اینکه در دهه 70 و 80 میلادی چالش های هواداری در کشورهایی نظیر انگلستان و اسکاتلند مسائل بغرنجی را در ورزش پدید آورده بود، یادآور شد که این کشورها با برنامه ریزی مدون و آگاهی بخشی چنین چالشی را پشت سر گذاشتند و باید بدانیم که به هیچ وجه تماشاچیان ایرانی با آن ها قابل مقایسه نیستند و اگر برنامه ریزی درستی توسط مسئولان صورت گیرد به طور حتم نتایج مطلوبی رقم می خورد.

وی این گونه اظهاراتش را ادامه داد: فضای استادیوم ها به گونه ای است که خشونت و پرخاشگری در جمع زمینه بروز پیدا می نماید و جنبه فردی ماجرا نیز خود را نشان می دهد اما آنچه اهمیت دارد این است که تماشاگران آخرین حلقه بروز پرخاشگری و خشونت در فضای استادیوم ها هستند. نباید تمام علل این مساله به تماشاچیان ربط داده شود و مدیریت برگزاری رویدادهای ورزشی مقوله بسیار مهمی است که باید به آن توجه بسیار داشت و قبل از برگزاری یک مسابقه تمام مسائلی که با آن روبرو می شوند را در نظر گرفت. نکته مهم دیگری که باید به آن توجه داشت این است که نباید مقوله پرخاشگری را امنیتی دید و اگر سطح برخورد با پرخاشگرایان به سطح امنیتی تقلیل یابد به طور حتم با چالش جدی روبرو خواهیم بود و مساله به وجود آمده را فرهنگی نمی بینیم و سعی در ایجاد آگاهی بخشی نخواهیم کرد.

چگونه پرخاش و خشونت در استادیوم های ایران کم می شود؟

محمد جوادی پور، عضو هیات علمی دانشگاه تهران نیز در گفت وگو با ایسنا، با تاکید بر اینکه فضای سکوها در استادیوم های ایران چندان منفی نیست، تاکید نمود: با مدیریت صحیح، فرهنگسازی و نیز لحاظ قوانین و مقررات لازم می توان فضای سکوها در رویدادهای ورزشی را کنترل کرد. برای تبیین ریشه های خشونت و پرخاشگری در محیط های ورزشی باید به چند منظر توجه داشت که در راس آن نحوه مدیریت و اجرا واقع شده است و ارکان اجرایی ورزش اعم از وزارت ورزش و جوانان، فدراسیون های ورزشی و نیز هیات های تربیت بدنی باید به گونه ای عمل نمایند که مسابقات به بهترین شکل ممکن چه دورن زمین و چه روی سکوها برگزار شود.

وی با اشاره به اینکه باید دلایل و پیامدهای پرخاشگری از منظر روانشناسی ورزشی در خصوص عوامل درون زمین اعم از ورزشکار، مربی، داور و سایر عوامل مرتبط و نیز هوادارانی که روی سکوها قرار دارند به صورت جداگانه مدنظر قرار گیرد و در خصوص هر یک از رشته های ورزشی نیز به صورت جداگانه شرایط موجود آنالیز شود، مطرح کرد که باید با نگاه جزئی تر به این مقوله بپردازیم تا به نتیجه بهتری دست یابیم. اگر برنامه ریزی لازم صورت نگیرد و به علل پرخاشگری و خشونت در رویدادهای ورزشی توجه نشود و بر اساس یک مکانیزم دقیق عمل نکنیم آمار پرخاشگری و خشونت در استادیوم ها افزایش می یابد. باید بدانیم که عدم توجه جدی به این مساله کنترل و مدیریت اجرای را از دسترس خارج خواهد نمود و به همین دلیل باید به صورت جدی به این مساله توجه داشته باشیم و برای آن برنامه ریزی لازم را انجام دهیم.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران همچنین با آنالیز دلایل پرخاشگری و خشونت در میان ورزشکاران، مربیان و سایر عوامل درون زمین، مطرح کرد: اگر رفتار عوامل مختلف درون زمین به صورت دقیق آنالیز شود بسیاری از این رفتارها قابل پیش بینی و مدیریت است. باید قبل از گام نهادن به یک رویداد ورزشی آموزش های لازم داده شود تا خود کنترلی و مدیریت هیجان در دستور کار قرار گیرد و در نهایت شاهد بروز رفتار حرفه ای باشیم. آماده سازی ورزشکاران، مربیان و سایر عوامل درون زمین جهت ورود به رویدادهای ورزشی از مهم ترین برنامه هایی است که باید توسط ارکان ورزش در دستور کار قرار گیرد و زمانی که فرد سعی می نماید با بروز خشونت به هدف خود برسد باید به او آموزش دهیم تا از جهت دیگری گام بردارد و از بروز رفتار خشونت آمیز و پرخاشگرانه جلوگیری کند و با مدیریت رفتار بتواند کنترل خشم از سوی خود را در دستور کار قرار دهد.