آیا کسی این نشانه های تاریخی را می بیند؟ - مجله میهن 128

داستان چیست؟

در ﻣﻌﻤﺎری دوره های مختلف تاریخی سر در و ﻛﺘﻴﺒﻪ یکی از اجزای اصلی ورودی خانه ها محسوب می شده و همه ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺑویژه ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎی ﺍﻋﻴان و ﺍﺷﺮﺍف، ﺳﺮدرهای باشکوه تر و زیباتری از نظر تزیینات تاریخی داشته اند. از سوی دیگر ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎی ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺮدم ﺳﺮدرﻫﺎیی ﺳﺎده داﺷﺘﻪ اند ﻛﻪ بیشتر کتیبه هایی با مضامین مذهبی در بالاترین نقطه آن قرار می گرفته است.

در دوره پهلوی اول، ﺑﺎ ﮔﺮﺍﻳﺶ زیاد به سبک باستانی در معماری و ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﺣﺲ ﻣلی ﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ، ﻧﻤﺎدﻫﺎ و نشانه های ایران ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺑﻪ وضوح ﺑﺮ ﺳﺮ در خانه ها نقش می بست، اما ﺑﺎ بکارگیری ﻣﻌﻤﺎری ﻏﺮبی در دوره پهلوی دوم و ﺑﻪ دلیل ویژگی های آن معماری، ﺗﺰﻳﻴﻨﺎت ﻧﻤﺎی ورودی ها ساده بود و ﺟﺎی آن را بعضا سنگهای تزیینی، ﺳﻴﻤﺎن، ﻣﻮاد و ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺟﺪﻳﺪ ﮔﺮﻓت و حتی حذف ﺗﺰﻳﻴﻨﺎت در این نوع معماری به مرور سردرهای تاریخی را نیز از بین برد.

نشانه های باقی مانده از خانه های قدیمی یعنی همین سردرها، این روزها در نقاط بسیاری از هر شهر دیده می گردد. از بافت های تاریخی چون عودلاجان، سنگلج و محله های قدیمی گرفته تا بازارهای قدیمی و بناهای تاریخی باقی مانده که بعضا در فهرست آثار ملی کشور و یونسکو هم به ثبت رسیده اند.

از سر در کاخ ابیض در کاخ جهانی گلستان گرفته تا سردرها و درهای قدیمی باقی مانده در ویترین های تالارهای اسلامی موزه ملی ایران.

در طول چند سال گذشته با داغ شدن تبِ حفاظت از میراث فرهنگی و تاریخ کشور، دوستداران میراثی که بعضی از آنها تا همین چند سال قبل با باقی ماندن ساختار بناهای قدیمی که مردم در آن زندگی می کردند، مخالف بودند، با انتشار تصاویری مختلف از سردرها، بناهای قدیمی و تاریخی و درهایی که بعضا تنها نشانه باقی مانده از ایران گذشته اند، سعی در معرفی و حفاظت از آنها دارند.

اما اینکه میراث فرهنگی و متولیان شهری چه میزان به این نشانه های باقی مانده که در بعضی موارد آخرین قربانی بناهای تاریخی در حال تخریب در کوچه پس کوچه های قدیمی هستند، اهمیت می دهند و چه قوانین یا ضوابط حفاظتی برای آنها دارند، جای سوال است.